Onderhoud kapitaalgoederen

De in deze paragraaf opgenomen projecten stonden gepland voor 2023. Hieronder staat het resultaat.
Gebiedsgerichte projecten
Gebiedsgerichte projecten zijn projecten met meerdere vervangingsopgaven in de openbare ruimte verdeeld over meerdere straten. De projecten met de meeste impact staan hieronder.

• Zeeheldenbuurt
  In de Zeeheldenbuurt zijn er beheer- en vervangingsopgaven voor riolering, wegen en bomen. Cluster 1 is in 2023 afgerond. Het tweede deel van de Zeeheldenbuurt is aanbesteed en het bouwteam is gestart met het ontwerpen van de te herinrichten openbare ruimte. De start van de uitvoering staat gepland in 2024 en de verwachting is dat het project gereed is in 2025.
• Bloemenbuurt
  In de Bloemenbuurt zijn er beheer- en vervangingsopgaven voor riolering, wegen en bomen. In bouwteamverband is in 2023 gestart met het ontwerpen van de te herinrichten openbare ruimte. Het project heeft vertraging opgelopen. Dit komt met name door de problematiek rond het inpassen van opgaven in de beperkte breedte in het profiel, zoals het inpassen van bomen, parkeren, de rijbaan, het trottoir en in de ondergrond van het warmtenet, een vuilwaterriool en een hemelwaterriool.

De verwachting is dat uitvoering van het project start in 2025.

• Pakhuisbuurt
  De aanleg van de snelfietsroute is, samen met de aanpassing en vervanging van de (druk)riolering, het verminderen van wateroverlast en het vervangen van asfaltdeklaag en trottoirs, in 2023 afgerond.
  Van maart tot en met september 2023 is de proef met de om-en-om regeling uitgevoerd, waarna deze in oktober is geëvalueerd. Dit heeft geresulteerd in een positieve beoordeling waarna de situatie in november definitief is ingericht. Daarmee is het project afgerond.
• Vossenakker/Arthur van Schendellaan
  Dit project betreft het vervangen van de riolering en verbetering van de hemelwaterafvoer, vervangen van asfalt door klinkers en vergroening van de openbare ruimte. De werkzaamheden zijn in 2023 binnen het budget afgerond.
• Kolkakkerbuurt
  In de Kolkakkerbuurt heeft Woonstede een deel van de oude woningen gerenoveerd (50) en het overige deel gesloopt waarvoor 155 nieuwe woningen zijn gebouwd. De gemeente heeft de gehele openbare ruimte aangepast. In 2023 zijn alle woningen van Woonstede opgeleverd en is het grootste deel van de openbare ruimte afgerond. In 2024 vinden nog de aanplant van groen (dit is vertraagd omdat er rekening is gehouden met het meest gunstige plantseizoen en weersomstandigheden) en enkele afrondende werkzaamheden plaats. Daarmee wordt het project in 2024 afgerond.
• Blokkenweg/Verlengde Parkweg/Vincent van Goghstraat/Nieuwe Maanderbuurtweg
  Hier ligt een vervangingsopgave voor riolering, wegen en groen. De start van de uitvoering stond gepland in het vierde kwartaal van 2023, maar door lange levertijden van de betonnen rioleringsmaterialen is dit vertraagd naar januari 2024. De verwachting is dat het project nog steeds conform planning in 2025 wordt opgeleverd.
• Diedenweg/Baron van Wassenaerlaan
  Dit project is een aanvullend project op de nieuwbouwwijk Park Reehorst. Met de vervanging van de riolering, wegen en bomen wordt het gebied voltooid. De start van de uitvoering werd verwacht in de tweede helft van 2023, maar is uitgesteld vanwege de omleidingsroute die vanuit project Parklaan is ingesteld via de Diedenweg. De uitvoering van de Baron van Wassenaerlaan staat nu gepland voor 2024, waarna aansluitend in 2025 de Diedenweg wordt uitgevoerd.
• Wethoudersbuurt
  In 2023 is het bestemmingsplan ambtelijk afgerond en is er een kredietaanvraag via de programmabegroting aangevraagd en gehonoreerd. In dit project werkt de gemeente samen met Woonstede. Woonstede bouwt woningen en de gemeente draagt zorg voor de (her)inrichting van de bestaande en nieuwe openbare ruimte. Het resultaat is uiteindelijk in 2027: 206 nieuwe sociale huurwoningen, 20 koopwoningen op de voormalige kringlooplocatie en een heringerichte/nieuw ingerichte openbare ruimte.
• Diversen: Bennekom Oost (Wetenschapsbuurt e.o.), Ederveen - Oost, Vogelbuurt, Lunteren Zuidwest en De Akkers (Bennekom)
  Deze projecten zijn in 2023 opgestart met een verkenning naar de opgaven, ambities en (financiële) haalbaarheid. Deze projecten verkeren in de voorbereidende fase. Voor alle projecten geldt dat start uitvoering verwacht wordt in 2025.

Overige projecten
De volgende projecten zijn in 2023 gestart met de voorbereiding of met de uitvoering. Indien dit afwijkt van de begroting geven we aan waarom, wat we er aan hebben gedaan om het conform de begroting uit te voeren en wat het gevolg is wanneer dit niet is gelukt.

Wegen
In 2023 zijn diverse vervangingsopgaven en groot onderhoudsopgaven voor wegen uitgevoerd. In totaal is van de € 3,5 miljoen investeringsruimte € 2,4 miljoen uitgegeven.

Het verschil van € 1,1 miljoen is te verklaren doordat een aantal projecten is vertraagd:

• De hiervoor genoemde gebiedsgerichte projecten.
• Kerkweg/Ede - voorbereiding kostte meer tijd. Schuift door naar 2024.
• Oude Kerkweg - Derk Wiggerstraat/Ede - doordat het een combinatieproject werd kost de voorbereiding meer tijd. Schuift door naar 2024-2025
• Lindelaan/Ede - vertraging door capaciteitsgebrek. Schuift door naar 2024-2025.

Door vertragingen loopt de kwaliteit van de wegen verder terug. Dit betekent dat er in de tussentijd (voor de daadwerkelijke uitvoering) meer onderhoud gedaan moet worden om de veiligheid voor gebruikers te garanderen. Meer onderhoud wordt binnen het beschikbare budget gedekt door verschuiving binnen het grootonderhoudsbudget en het maken van afwegingen op basis van risico’s.

In 2023 stonden de volgende vervangingsopgaven gepland en zijn (grotendeels) uitgevoerd. Aan deze projecten is € 2,4 miljoen besteed.

• Beekhoekweg/Lunteren, vervangen van de rijbaan.
• Groenestraat/Bennekom, vervangen deklaag in combinatie met werkzaamheden Kierkamperweg.
  Uitgevoerd samen met de snelfietsroute Ede-Wageningen.
• Niels Bohrstraat/Ede, deels vervangen deklaag van de rijbaan.
• Otterloseweg/Harskamp, toegangsweg en parkeerterrein voetbalvereniging vervangen.
• Willem Welgravenlaan/Lunteren, vervangen rijbaan. Vertraagd omdat het een combinatieproject is geworden met riolering.

In 2023 stonden de volgende groot onderhoudsopgaven gepland en zijn uitgevoerd:

• Ericalaan/Ede, vervangen deklaag van de rijbaan.
• Curiestraat/Ede, deels vervangen deklaag van de rijbaan.
• Klaphekweg/Ede, deels vervangen deklaag van de rijbaan.
• Zeggelaarsweg/Lunteren, vervangen deklaag van de rijbaan.

Op diverse plekken is er preventief onderhoud aan wegen uitgevoerd om de levensduur te verlengen. Dit om de vervangingspiek in de nabije toekomst zoveel mogelijk af te vlakken:

• Goorsteeg Ede
• Wekeromseweg (fietspad) Ede;
• Renswoudsestraat Lunteren;
• Klomperweg-west Lunteren;
• Werftweg Bennekom;
• Meikade Ederveen;
• Velkemeensewijk Harskamp;
• Pijnenburgweg Harskamp.

Wegen, onderdeel Wegmeubilair
Vanwege personele wisselingen en beperkte ambtelijke capaciteit is er weinig groot onderhoud verricht aan het wegmeubilair. In 2024 wordt een inspectie uitgevoerd door een externe partij. Daarna wordt een (meerjarig) onderhoudsplan opgesteld. Niet besteed € 120.000.

Wegen, onderhoud buitengebied
Door het extreem natte najaar konden de geplande werkzaamheden eind 2023 aan onverharde wegen niet doorgaan. Niet besteed € 200.000.

Wegen, bermen buitengebied
Er is weinig onderhoud aan de bermen in het buitengebied gepleegd, vanwege personeelsgebrek, zowel bij aannemers als ambtelijk. Groot onderhoud dat niet uitgevoerd is, wordt doorgeschoven naar 2024. Niet besteed € 150.000.

Openbare verlichting
Voor de vervanging van de openbare verlichting was in 2023 een totaalkrediet van € 1,2 miljoen beschikbaar. Hiervan is € 830.000 besteed aan het vervangen van slechte armaturen in de geplande wijken, te weten:

• Ede, de buurten De Dalen, Componistenbuurt, De Horsten;
• Otterlo, ten zuiden van centrum;
• Wekerom, diverse wegen;
• Bennekom, de buurt Boekelo;
• Harskamp, de buurt Westeneng;
• Lunteren, wijk Wormshoef.

In de wijken Veldhuizen, De Rietkampen en Ede-centrum, het buitengebied en langs diverse wegen in Lunteren zijn in verband met frequente storingen de armaturen van ledverlichting vroegtijdig vervangen.

Daarnaast is er € 310.000 besteed aan het vervangen van masten door de gehele gemeente. Tevens is in 2023 het restant van het vervangingsplan 2022 uitgevoerd.

De onderhoudskosten zijn lager vanwege minder defecten en minder stormschade. Niet besteed € 110.000.

Technische installaties (verkeersregelinstallaties)
Van het nog beschikbare krediet tot en met 2023 (€ 540.000) was de verwachting dat een bedrag van € 210.000 in 2023 zou worden uitgegeven en het restant in 2024. De werkelijke uitgaven 2023 bedragen echter € 470.000. Uit de meerjarenplanning blijkt dat er geen gevolgen zijn van deze overschrijding, mede omdat er ook verkeersregelinstallaties (Vri's) verdwijnen.

Wat er is gedaan, is het volgende:

• VRI Keesomstraat - Galvanistraat, aanpassingen van de VRI.
• VRI Emmalaan -Bennekomseweg- Akulaan.
• VRI Schutterweg - Galvanistraat, bijdrage aan RWS in de gezamenlijke opgave kruising A30.

Het vervangen van de regelkast (K1) aan de Dreeslaan vindt plaats in 2024. In 2023 is gewerkt aan de voorbereiding hiervan en zo'n voorbereidingstraject voor het vervangen van een regelkast duurt circa 1,5 jaar.

Gepland stonden de volgende vervangingen, die over zijn gegaan naar groot onderhoud (risicogestuurd beheer):

• Detectielussen Keesomstraat - Lelylaan en Galvanistraat - Frankeneng.

• Het softwareprogramma van de VRI N224 - Parkweide.

Civiele kunstwerken
Voor het regulier onderhoud aan kunstwerken is een raamovereenkomst opgesteld. Aan de hand van de jaarlijkse inspectie wordt onderhoud uitgevoerd. Het beheer en onderhoud hebben conform het onderhoudsbestek jaarschijf 2023 plaatsgevonden. De onderschrijding van het budget komt doordat het gehele budget voor de looptijd van het raamcontract op jaarschijf 2023 staat. Het resterende bedrag is voor 2024 bedoeld. Voor 2023 stonden geen vervangingswerkzaamheden gepland.

Groen en Bomen, onderdeel Bomen
Vanuit het bomenbeleid is voor 2023 € 2,1 miljoen beschikbaar. Hiervan is € 460.000 besteed. Een groot deel van de werkzaamheden voor bomen vindt plaats binnen gebiedsgerichte projecten die nog in ontwikkeling zijn. De kredieten blijven hiervoor beschikbaar. Bomen worden als laatste aangeplant in een project, waardoor de afronding van de projecten uit het bomenbeleid een langere doorlooptijd hebben.

Uitgevoerd/ in uitvoering:

• Ede, Klaphekweg-Voerakker e.o.
• Lunteren, Klokkegat e.o.
• Aanpak iepenziekte (verspreid door Ede).
• Individuele boomvervanging op verschillende locaties in de gemeente.

Getemporiseerd/vervallen:

• Ede, Hertespoor: op basis van de uitgevoerde haalbaarheidstoets was onvoldoende herplant van bomen mogelijk. Er is voor gekozen dit project te temporiseren met als doel er een integraal werk van te maken wat meer kansen biedt voor nieuwe boombeplanting.
• Bennekom, Boerenbond: de bomen worden later, tegelijk met de nu nog goede beplanting, vervangen.
• Lunteren, Postweg, Stationsstraat en Wilbrinkstraat: bij nader inzien was de conditie van de bomen nog op orde en is om die reden vervallen.

Groen en Bomen, onderdeel Cultuurlijk groen
In 2023 was een krediet beschikbaar van € 790.000 voor vervangingsopgaven. Hiervan is € 150.000 besteed. De besteding zit met name in de afronding van integrale projecten die al voor 2023 waren opgestart. Een deel van de kosten zit in de nazorg van aangelegde groenvakken tot één jaar oud.

De technische kwaliteit van de groenvakken is in beeld gebracht. Op basis van de uitkomsten zijn de eerder vastgestelde mono-opgaven herzien. Er is voor gekozen om de groenvakken geclusterd aan te pakken en gebiedsgericht te werken. Een voorwaarde voor deze aanpak is dat er nog geen andere projecten geprogrammeerd staan of binnen afzienbare termijn verwacht worden. Het gebiedsgericht vervangen van groenvakken start begin 2024 in de wijk Veldhuizen-B.

Bestrijding Japanse duizendknoop (invasieve exoten)
Het huidige plan van aanpak Japanse duizendknoop (JDK) is verouderd. Binnen de gemeente Ede hebben we te maken met meerdere soorten invasieve exoten waarop we als gemeente moeten ingrijpen. Om de aanpak op de invasieve exoten te stroomlijnen is in 2023 gestart met het opstellen van een Plan van aanpak Invasieve exoten. De verwachting is om het plan van aanpak Q1 2024 af te ronden. Het Plan van aanpak Invasieve exoten richt zich op bestaande soorten zoals JDK, de eikenprocessierups en de Amerikaanse rivierkreeft, maar ook op nieuwe soorten zoals de Knolcyprus en mediteraans draaigatje. Het doel van het plan van aanpak is om bestaande en nieuwe gevallen van een invasieve exoot snel te kunnen handelen als dat nodig is.

Bos en natuur
Onze natuurgebieden hebben vrijwel allemaal de Natura 2000-status. In samenwerking met de provincie Gelderland werkten we het afgelopen jaar aan natuurherstel. Herstel- en instandhoudingsmaatregelen staan benoemd in het in 2023 vastgestelde beheerplan Natuurgebieden gemeente Ede. We werkten afgelopen jaar met de aanleg van poelen, houtwallen en heidecorridors aan het vergroten en verbinden van de leefgebieden voor kwetsbare en beschermde soorten. Voor de uitvoering van de recreatiezoneringsmaatregelen bereidden we de detailplannen voor per bosgebied en vroegen we uitvoeringssubsidie aan. We hebben op de Noord Ginkel al enkele paden afgesloten. Dit zorgt ter plaatse voor voldoende rust voor de verstoringsgevoelige soorten. Het krediet IP 2023 Bos & Natuur € 110.000 is in 2023 volledig besteed aan vervangingen van wildkerend hekwerk.

Speelvoorzieningen
Voor de vervanging van speelvoorzieningen was in 2023 een totaalkrediet van € 320.000 beschikbaar. Voor dit bedrag zijn projecten reeds uitgevoerd (€ 60.000) of in opdracht gegeven bij de aannemer. Door lange levertijden op speeltoestellen is het niet mogelijk gebleken al het werk in 2023 te realiseren; dit volgt in de loop van 2024. Het betreft de volgende speellocaties:

• Bennekom: Bereklauw, Hofrustlaan, Laarweg-Eikenlaan.
• Ede: Distelberg, Eikenhof, Eshofweg, Heyendaal, Hoflaan, Kleefsehoek, Nijverheidsplein.
• Ederveen: Sneeuwbesstraat.

De volgende projecten zijn getemporiseerd in de voorbereiding:

• Lunteren, Klokkegat: project in voorbereiding maar vertraagd omwille van de realisatie van een integrale opgave van Wegen en Groen in hetzelfde gebied. Voorbereiding en uitvoering worden verwacht in 2024.
• Lunteren Noord-West: betreft een initiatiefplek (verminderen speelaanbod). Het oppakken van dergelijke plekken is getemporiseerd omdat het omvormen van een speelplek naar initiatiefplek in samenspraak met de buurt gaat. De werkwijze is vooralsnog dat wanneer speeltoestellen niet meer veilig zijn deze worden verwijderd.

Begraven
In 2023 is de Nota Begraven vastgesteld door de raad. Vervolgstap is het opstellen van een beeldkwaliteitsplan (BKP) per begraafplaats. Het BKP moet inzicht geven in wat de gewenste beheerkwaliteit is, welke graven of delen van de begraafplaats er beschermd zijn en welke voorzieningen er gewenst zijn op de begraafplaats voor de exploitatie. Op basis van de BKP's wordt inzichtelijk welke investeringen gewenst zijn op de begraafplaats.

In 2023 is het probleem van wateroverlast op de begraafplaats in Ederveen aangepakt. Het doel was de grondwaterstand te beheersen en daarmee te voldoen aan geldende wet- en regelgeving. Hiervoor is een drainagesysteem aangelegd. In Q1 2024 wordt de tijdelijk geplaatste pomp vervangen door een definitief exemplaar. Daarmee is het probleem opgelost. Opgave was € 470.000, besteed is € 320.000.

Riolering
In 2023 zijn diverse afkoppel- en vervangingswerkzaamheden uitgevoerd. In totaal is van de € 6,8 miljoen investeringsruimte € 5,6 miljoen uitgegeven. Het verschil van € 1,2 miljoen is als volgt te verklaren:
1. Meerkosten op uitgevoerde projecten (€ 0,25 miljoen)
Per saldo is in 2023 sprake van meerkosten op de uitgevoerde projecten. Dit komt voornamelijk door een uitbreiding van de reliningsopgave en door tegenvallers in de uitvoering van de Boslaan (extra kosten door onder andere onwerkbaar weer, kabels en leidingen en nadeelcompensatie).
Naast de opgaven in gebiedsgerichte projecten zijn in 2023 de volgende monoprojecten uitgevoerd:

• Relining diverse locaties gemeente Ede.
• Rioolvervanging hofjes Buurtscheuterlaan (Ede).
• Bennekom Oost - particulier afkoppelen.
• Rioolvervanging Boslaan (Lunteren).
• Uitrollen telemetrie buitengebied.
• Vervanging pompen en besturing drukriolering.

2. Getemporiseerde projecten (€ 2,0 miljoen)
Een aantal projecten is door diverse oorzaken (voornamelijk tekort aan personele capaciteit) vertraagd of doorgeschoven. Naast de opgaven in gebiedsgerichte projecten zijn in 2023 de volgende monoprojecten getemporiseerd. Hiervan wordt de start van de uitvoering verwacht in 2024:

• Rioolvervanging Lindelaan (Ede): dit project grenst aan het fietsplanproject ‘Snelfietsroute Ede-Wageningen, traject Stationsweg’ en zal aansluitend worden uitgevoerd.
• Slijpkruikweg (Ede): vertraging in de planvoorbereiding.
• Rioolvervanging Engweg: dit project wordt samengevoegd met project ‘Afkoppelen Molenparkweg-oost’, en heeft daardoor een langere voorbereidingstijd.
• Aanpak wateroverlast Stationsstraat-Julianastraat (Lunteren): vertraging in de planvoorbereiding.

• Optimaliseren diverse campinggemalen: vertraging in de planvoorbereiding.

3. Ingevoegde en versnelde werken (€ 0,55 miljoen)

• Rioleringsbijdrage Parklaan: rioolvervangingsopgave binnen de projectgrenzen van het project Parklaan. De bijdrage stond geprogrammeerd voor 2024, maar de opgave is sneller gerealiseerd.
• Oude zuivering Harskamp: ingevoegd rioolvervangingsproject als gevolg van een calamiteit.

Groot onderhoud vrijvervalriolering
In 2023 is weer een deel van de vrijvervalriolering gereinigd en geïnspecteerd en is het reguliere preventief en correctief onderhoud uitgevoerd. Op het budget van bergbezinkbakken is een voordeel omdat er minder overstorten hebben plaatsgevonden dan begroot. Daarnaast was één bergbezinkbassin te vuil om er onderhoud aan uit te voeren. Deze bak moet eerst gereinigd worden door het Waterschap. Het onderhoud is daarom doorgeschoven naar 2024.

Het risicogestuurd beheer en onderhoud van de riolering zijn gecontinueerd. Het toekennen van risicoprofielen op basis van de kans op falen en de impact van falen opgestart in 2023 wordt verder vormgegeven in 2024. Hiermee kan een uitgebreidere langetermijnplanning worden opgesteld voor onderhoud en vervanging van de riolering. Dit is tevens belangrijke input voor de kaart integrale projecten (KIP).

Groot onderhoud mechanische riolering
Het areaal van de mechanische riolering is sterk verouderd. Hierdoor zijn we geconfronteerd met hogere onderhoudskosten dan verwacht. Daarnaast is nog steeds sprake van flinke prijsstijgingen. Dit heeft in 2023 geleid tot een overschrijding van € 410.000. In het nieuwe Water- en rioleringsprogramma 2024-2028 is budget opgenomen om de mechanische riolering versneld te vervangen, zodat de onderhoudskosten weer dalen.

Oppervlaktewater
We hebben regulier onderhoud uitgevoerd aan onze oppervlaktewateren zoals het verwijderen van waterplanten in kleine waterpartijen en vijvers en het onderhouden van pompen, fonteinen en kunstwerken met waterelementen. Watergangen in het buitengebied onderhouden we conform de wettelijk verplichting voor onderhoud watergangen en eisen van het waterschap.
In 2023 is extra ingestoken op het wegwerken van achterstallig onderhoud aan fonteinen.
Het functioneren van de waterafvoerende berm van Veldjesgraaf in Ederveen is hersteld door middel van het verlagen van de berm en het herstellen van de hierop aangesloten verharding.

Wagenpark
Op dit moment bestaat het wagenpark uit 39 voertuigen die gemeente Ede in bezit heeft. Daarnaast leasen we drie voertuigen. In het najaar van 2023 heeft een extern adviesbureau onderzoek gedaan naar (versnelde) verdere elektrificatie van het wagenpark, mede in het kader van het raadsbesluit om in 2026 van Ede-Centrum een emissievrije zone te maken. Dit zal de komende jaren verder uitgewerkt worden.

Vastgoed
Er is in 2023 meer uitgegeven aan regulier onderhoud dan begroot. Dit komt doordat we onderhoud hebben uitgevoerd aan twee schoolgebouwen die eerder in eigendom waren van het schoolbestuur. Deze kosten waren niet begroot. Omdat de inzet van deze gebouwen ten behoeve van onderwijs aan nieuwkomers is, zijn de kosten uiteindelijk gedekt uit de reserve voor onderwijs aan ontheemden.

Om de bodem op onze sportparken beter te beschermen tegen bodemvervuiling door rubbergranulaat (de zogenaamde infill) zijn er op sportpark de Eikelhof in Bennekom kantplanken geplaatst op de kunstgrasvelden en zijn de uitlooproosters vergroot. Deze maatregelen zijn genomen naar aanleiding van een opgelegde verplichting door de ODDV. Deze kosten zorgen voor een overschrijding van de begrote onderhoudskosten omdat de verplichting pas in het tweede half jaar van 2023 is opgelegd, maar wel zo snel mogelijk uitgevoerd diende te worden.

Naast het reguliere onderhoud is gestart met het uitvoeren van de Routekaart verduurzaming gemeentelijk vastgoed, waarmee een aantal panden verduurzaamd wordt tot CO2-neutrale gebouwen. Hiervoor wordt ook geld uit de voorziening van vastgoed ingezet. We lopen echter tegen vertraging aan in de uitvoering omdat een groot aantal maatregelen sterk afhankelijk is van de capaciteit van het energienetwerk. Door de netwerkcongestie zijn deze maatregelen niet mogelijk. Ook lopen we bij het uitvoeren van duurzaamheidsmaatregelen tegen stikstofbeperkingen aan. Als de uit te voeren maatregelen vergunningsplichtig zijn, is het door deze wetgeving moeilijk om aan deze eisen te voldoen. Tot slot zijn er enkele no-regret maatregelen die goed afgewogen moeten worden. Sommige maatregelen leveren op de korte termijn wel een besparing op, maar leveren voor de lange termijn juist problemen op om het gebouw volledig energieneutraal te maken.

Voorziening vervangingsinvesteringen riolering
In deze voorziening zijn middelen gereserveerd voor de vervanging van riolering. Tevens worden de jaarlijkse voor- en nadelen op de exploitatie van het product riolering via deze voorziening verrekend. Hierdoor worden grote schommelingen in het tarief rioolheffing voorkomen en wordt gewaarborgd dat elke geïnde euro rioolheffing aan riooltaken wordt besteed. De stand van de voorziening is per 31 december 2023 ruim € 1,3 miljoen hoger dan geraamd. Dit komt met name omdat een aantal projecten is getemporiseerd. Voor nadere toelichting zie hierboven.

Reserve groot onderhoud openbare ruimte
Deze reserve wordt gebruikt voor het uitvoeren van groot onderhoud van de producten Wegen, Openbare verlichting, Openbaar groen en Openbare speelgelegenheden. De stand van de reserve is per 31 december 2023 bijna € 200.000 hoger dan geraamd. Vanwege beperkte in- en externe capaciteit en personele wisselingen is er minder groot onderhoud uitgevoerd aan het wegmeubilair en cultuurlijk groen.

Conform raadsbesluit 37562 d.d. 12 november 2015 wordt de toekomstige vrijval kapitaallasten van het krediet 'Vervanging openbare ruimte' toegevoegd aan deze reserve.

Voorziening begraven
Begraven is een gesloten product. De voorziening begraven wordt gebruikt om de jaarlijkse voor- en nadelen op het product te verrekenen (egaliseren). Dit voorkomt dat er fluctuaties in de tarieven ontstaan. In 2023 is de onttrekking aan de voorziening € 223.000. Dit is € 120.000 hoger dan begroot; dit is met name veroorzaakt door minder teraardebestellingen en dus minder inkomsten uit leges dan ingeschat.

Voorziening onderhoud gem. vastgoedportefeuille
In deze voorziening zijn middelen gereserveerd voor het groot onderhoud aan de gemeentelijke vastgoedportefeuille.

Het verschil in storting is € 1.405.000 hoger omdat er in de uitwerking van de nieuwe governance andere afspraken zijn gemaakt met SSE over het groot onderhoud van de binnensport. De verantwoordelijkheid voor het groot onderhoud verschuift naar de verhuurder. SSE heeft daarom het opgebouwde bedrag voor groot onderhoud overgedragen en dit is gestort in de voorziening.

In 2023 is € 170.000 meer dan begroot onttrokken aan de voorziening. Voor het groot onderhoud zijn we veelal afhankelijk van leveringen van materialen en personeel bij aannemers. In 2022 was er daardoor minder werk uitgevoerd en dus minder aan de voorziening onttrokken en zijn werkzaamheden verschoven van 2022 naar 2023. Dat verklaart de hogere onttrekking in 2023.