Individuele ondersteuning

Beschermd Wonen
Het Rijk heeft ook in 2023 de invoering van het woonplaatsbeginsel uitgesteld. De wetswijziging bepaalt welke gemeente verantwoordelijk is voor het beschermd wonen van cliënten die nieuw instromen: de gemeente van herkomst. Na de val van het kabinet is de wetswijziging door de Tweede Kamer controversieel verklaard. De verwachting is dat de wijziging pas op 1 januari 2026 ingaat. Vanaf die datum ontvangen alle gemeenten middelen voor Beschermd Wonen, in plaats van alleen de 44 centrumgemeenten in Nederland.

Maatschappelijke opvang
Het Nationaal Actieprogramma Dakloosheid legt de nadruk op 'Wonen eerst' als actielijn om de dakloosheid terug te dringen. De druk op betaalbare (sociale huur) woningen blijft ook in Ede groot. Dit had ook in 2023 zijn weerslag op de bezetting van de maatschappelijke opvang.

Algemene inkomensvoorziening
Het kabinet voerde per 1 januari 2023 een verhoging door van het minimumloon van 10,15%. Alle hieraan gekoppelde uitkeringen stegen mee. Jongeren die inwonen tellen vanaf 1 januari 2023 pas mee als kostendelende medebewoner als ze 27 jaar zijn (voorheen 21 jaar). Het inwonen van jongeren tot 27 jaar heeft nu geen invloed op de bijstandsuitkering van de ouders. Het aantal Edenaren met een bijstandsuitkering steeg in het eerste halfjaar met 3% ten opzichte van 2022. De instroom is in 2023 over alle leeftijdscategorieën hoger dan in 2022. Dit komt vooral door de verhoogde vestigingsopgave van statushouders. Op 31 december 2023 was het aantal huishoudens met een uitkering gedaald naar het niveau van begin 2023. De daling komt vooral door de hogere uitstroom naar werk of studie. Per saldo eindigt de begrotingspost uitkeringsmiddelen met een tekort. Het tekort van 7,5% valt binnen het eigen risico voor gemeenten waardoor de gemeente niet in aanmerking komt voor een vangnetuitkering over 2023.

Werk en participatie
In 2023 vlakte de economische groei af. De spanning op de arbeidsmarkt bleef groot. Voor de doelgroep van de Participatiewet nam het kabinet maatregelen (Breed Offensief) om de kansen op werk voor mensen met een arbeidsbeperking te vergroten. Inwoners met een bijstandsuitkering die in deeltijd met loonkostensubsidie werken, hebben een gedeeltelijke vrijlating van hun inkomsten gekregen. Hierdoor wordt werken meer lonend. Het gaat om 15% vrijlating voor 12 maanden, die aansluit bij andere vrijlatingen die de parttime werkende al geniet. Daarnaast is per 1 juli 2023 de Re-integratieverordening Participatiewet 2023 van kracht geworden. Dit is de vertaling van wetgeving die het voor werkgevers eenvoudiger maakt om werknemers met een arbeidsbeperking aan zich te binden. De cao’s voor de Sociaal Werkbedrijven (SW) en Aan de Slag zijn in 2023 opengebroken met verbeterde arbeidsvoorwaarden voor de werknemers in de SW en in Beschut Werk B.V.

Schulddienstverlening
Begin 2023 heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangekondigd dat de aflosperiode van schuldentrajecten verkort werd van 36 maanden naar 18 maanden. In juli 2023 is deze wijziging ingegaan. Deze periode van wijziging heeft voor onduidelijkheid gezorgd op het gebied van rechtsspraak, beleid en uitvoering. Inwoners en bewindvoerders hebben gewacht met het aanvragen van een schuldregeling. Het afgelopen half jaar hebben we de aanvragen bij schulddienstverlening toe zien nemen.

Vroegsignalering van schulden blijft een belangrijk aandachtspunt. De effectiviteit van huisbezoeken neemt af, daarom zetten we in op telefonisch contact. Het aantal signaalpartners van de vroegsignalering neemt nog steeds toe. We werken samen met Woonstede en andere wijkpartners om beter te signaleren en hulp te bieden. Steeds meer jongeren hebben door inflatie, hoge woonkosten, een hoge levensstandaard, veel verleiding en het kopen op afbetaling moeite om rond te komen. In Ede meldt deze groep zich vaker en ontwikkelen we een aanpak op betere ondersteuning.

Het Rijk heeft geld beschikbaar gesteld om gedupeerden van de Toeslagenaffaire te begeleiden. Veel gedupeerden hebben jarenlang niet aan hun toekomst kunnen werken. Ze stopten met hun studie of werk, zorgkosten werden vermeden en feestjes werden niet gevierd. Inwoners die zich als gedupeerde melden, gaan samen met de consulent aan de slag om aan hun toekomst te bouwen. Dit wordt zeer gewaardeerd door de betrokken inwoners.

Bestaanszekerheid
Landelijk is er meer aandacht voor bestaanszekerheid. De landelijke commissie Sociaal Minimum adviseert om het sociaal minimum te verhogen en te zorgen voor een stelsel dat uitvoerbaar en houdbaar is. Het thema Bestaanszekerheid speelde een grote rol tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Om de kosten voor energie te dempen, gold er een prijsplafond en energietoeslag voor 2023. In Ede ondersteunden we 4.540 huishoudens met een energietoeslag. Er zijn 95 inwoners die voor een totaalbedrag van bijna € 50.000 hebben ontvangen vanuit het Noodfonds Bestaanszekerheid. De inflatie steeg in 2023 minder hard dan in 2022. In loononderhandelingen met werkgevers is de inflatie meegenomen, wat resulteerde in hogere lonen in cao’s.

In de gemeente Ede is er meer aandacht voor het laagdrempelig en dichtbij aanbieden van ondersteuning. Een voorbeeld is de pilot met de Voorzieningenwijzer gericht op het actief aanbieden van hulp bij het aanvragen van inkomensregelingen. Daarbij zijn de bedragen van inkomensregelingen verhoogd en in sommige gevallen verruimd per 1 januari 2024. Ambtelijk is de opgave Vitaliteit en Gezondheid vastgesteld, waar één van de onderliggende programma’s Bestaanszekerheid is.

Jeugdhulp
In 2023 is landelijk de hervormingsagenda Jeugd vastgesteld. Deze beoogt betere en tijdige zorg en ondersteuning te realiseren binnen een beheersbaar stelsel. In het najaar is hiervoor een landelijk implementatieplan opgesteld. Verder zijn de financiële maatregelen uitgewerkt die vanaf 2024 ook in Ede gelden.

Op landelijk niveau maar ook lokaal zien we een stijging in de kosten jeugdhulp, qua aantal jeugdigen en zorgintensiteit. De toename in Ede is in 2023 vooral te zien bij de landelijke inkoop, GGZ en ambulante begeleiding en behandeling. Hierop zijn maatregelen ingezet om de gestegen kosten aan te pakken. Om jeugdhulpgebruik op de lange termijn te verminderen wordt geïnvesteerd via het lokale programma Kansrijk Opgroeien en de Hervormingsagenda Jeugd.