Economie en Mobiliteit

Economische ontwikkeling
In 2023 is de Nederlandse economie met 0,1% gegroeid, daarmee is de groei aanzienlijk lager geweest dan in 2022 toen veel groei moest worden ingehaald na de coronapandemie. Verschillende ontwikkelingen hebben bijgedragen aan deze beperkte groei:

• De oorlog in Oekraïne zorgt voor spanningen op verschillende markten.
• Door netcongestie en stikstofproblematiek stagneren de uitbreidings- en vestigingsmogelijkheden van bedrijven.
• De renteverhoging zorgt voor een verminderde investeringsbereidheid.
• Last van een algehele terugval in de wereldhandel.

De banengroei is daarmee ook minder sterk geweest dan in voorgaande jaren, maar de krapte is nog altijd aanwezig. De inflatie was met 4,1% nog altijd aan de hoge kant, maar aanzienlijk lager dan in 2022 toen we een voor deze eeuw ongekende inflatie van 11,6% kenden. We zagen in 2023 een groeiende aandacht voor nieuwe marktkansen door dataficering en AI, energietransitie en circulariteit.
Samen met ondernemers, onderwijs en overheid is gewerkt aan de uitvoering van de Human Capital Agenda Regio Foodvalley. We hebben bereikt dat ingezet wordt op de personeelstekorten in de sector energietransitie.  Ook zijn de innovatiemonitor en de monitorbedrijventerreinen geactualiseerd.

Werklocaties
In de regio Foodvalley zien we nog altijd een forse kwantitatieve ruimtebehoefte aan bedrijventerreinen en hoogwaardige werklocaties. Ook de Prognose werklocaties Gelderland voorspelt dat de behoefte voorlopig blijft. We streven daarom naar nieuwe toekomstbestendige werklocaties waar het juiste bedrijf zich op de juiste plek kan ontwikkelen. Dit bijvoorbeeld in de vorm van uitbreiding van bestaande terreinen de Stroet en Kievitsmeent, waar in 2023 stappen zijn gezet in de ruimtelijke procedure, en Harskamp. De realisatie en uitgifte van nieuwe bedrijventerreinen wordt echter ernstig bemoeilijkt door netcongestie en de stikstofproblematiek. Daarom zetten we tevens in op revitalisering, herstructurering en samenwerking op bestaande bedrijventerreinen om het ruimtegebruik te optimaliseren. Daarnaast creëren we ruimte in ‘gemengde’ gebieden en in vrijkomend agrarisch vastgoed. Verder zagen we in 2023 een toenemende interesse in food en het gebiedsprogramma WFC voor starters (Roots) en voor buitenlandse bezoekers (FoodX). Dit leidde tot investeringsbesluiten in bestaande bebouwing en niet in nieuwe uitgiften.

Kennishart
Het Kennishart (Ede en Wageningen) is een van de meest innovatieve gebieden binnen Nederland. De Wageningen University & Research (WUR) maakt het ecosysteem uniek en dit trekt bedrijven en instellingen aan met hoogwaardige kennis en goed opgeleide (internationale) werknemers. Met het programma Kennishart werken we samen met de gemeente Wageningen en provincie Gelderland aan een economisch foodcluster van nationale en internationale betekenis. De startnotitie KennisAs is vastgesteld, hierbij geldt dat de verstedelijkingsopgaven van Ede, Wageningen en Foodvalley zorgvuldige en slimme afwegingen vergen tussen economie, wonen, mobiliteit en landschap.

Retail en Levendig Centrum
In de retail is veel onzekerheid over prijsstijgingen, faillissementen en arbeidsmarktontwikkelingen. In 2023 is het leegstandspercentage stabiel gebleven; voor een deel omdat er onder eigenaren en investeerders een grote bereidheid was om mee te werken aan de transformatie van winkelvastgoed. Dit is zichtbaar door de oplevering van meer dan 90 woningen in en op winkelpanden in Ede Centrum. Ook is het aantal functies in het centrum toegenomen. Door gerichte investeringen in en om het kernwinkelgebied is de compactheid en aantrekkelijkheid van Ede centrum toegenomen. Dit jaar is het samenwerkingsverband Platform Ede Centrum opgericht. Hierin werkt gemeente Ede langjarig samen met SBE (ondernemers) en BIZ Vastgoed Ede Centrum (vastgoedeigenaren) aan een groen en gastvrij centrum.

Food
In het afgelopen jaar is de betaalbaarheid van gezond eten met regelmaat in het nieuws geweest wegens de kwetsbaarheid die hierin is ontstaan in de huidige maatschappij. In het City Deal samenwerkingsverband is ruimte ontstaan om te sturen op een gezonde voedselomgeving. Na de uitspraak van de Raad van State in december 2022 zijn de plannen voor de Food Experience aangepast. De Edese gemeenteraad heeft zich achter het plan geschaard. Echter, Provinciale Staten van Gelderland heeft in december 2023 een motie aangenomen om te stoppen met de Food Experience. College van Gedeputeerde Staten beslist begin 2024 over deze motie.

Arbeidsmarkt
Bij de Programmabegroting 2023 is gerefereerd aan kabinetsplannen voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt. De in 2023 verwachte wetgeving is niet gekomen en de verwachtingen voor 2024 worden beïnvloed door de demissionaire status van het kabinet. Parallel aan dit traject zijn in 2023 stappen gezet om de arbeidsmarktregio’s te herstructureren. Het gaat om het invoeren van een nieuw regionaal dienstverleningsconcept voor werkenden en werkzoekenden geïnspireerd op de samenwerking in de huidige Regionaal Mobiliteitsteams. De impact van deze ontwikkelingen op Ede als centrumgemeente zal in 2024 vorm krijgen.

Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
Door de gewenste woningbouwopgave heeft het rijk met de regio's afspraken gemaakt over de noodzakelijke bereikbaarheidsmaatregelen alsook de financiering daarvan. Deze zijn in 2023 in het BO-MIRT, het bestuurlijke overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport, afgesproken. Door de terugloop in reizigers en oplopende kosten is het bedieningsniveau van het openbaar vervoer in 2023 verslechterd. Door de stikstofproblematiek hebben infra-projecten vertraging opgelopen en liggen sommigen nog stil.