Wat willen we bereiken en wat hebben we daarvoor gedaan?

Subdoel	Zorgen dat we in Ede klaar zijn voor de invoering van de Omgevingswet.
Prestaties	Werken volgens de letter en de geest van de Omgevingswet.
	Omzetten van vastgestelde Omgevingsvisie Ede naar digitale raadpleging in DSO.
	Werken aan omgevingsplan, als vervanging van het omgevingsplan van rechtswege.

Subdoel	Wij werken concernbreed vanuit de omgevingsvisie.
Prestaties	Wij stimuleren de concernbrede implementatie van omgevingsvisie in de planvorming en uitvoering.
	Wij faciliteren ontwikkelingen door heldere en vindbare kaders, gebaseerd op de 5 strategische keuzen van de omgevingsvisie.
	Wij bereiden het omgevingsplan voor.
	Actualiseren van het welstandsbeleid.
	Wij werken vanuit de opgave, dat wil zeggen actief ophalen van ontwikkelingen en wensen vanuit de samenleving.
	Wij werken aan de volgende gebiedsprogramma's:
	Otterlo, De Ginkel, Binnenveld, Renkums beekdal, Kernhem noord (lopend).
	Ede-stad, KennisAs, Ederveen/De Klomp, Harskamp (bebouwde kom), Lunteren (nieuw op te starten in komende jaren).

Subdoel	Een gezondere leefomgeving in samenhang met ruimtelijk beleid.
Prestaties	Het thema gezonde leefomgeving verder uitwerken vanuit de omgevingsvisie.
	Regionaal uitvoering geven aan Schone Lucht Akkoord.
	Werken aan integrale oplossingen waarin wonen, voorzieningen, biodiversiteit en water en bodem hand in hand gaan.
	Bijdragen aan uitvoering projecten onder Regiodeal Foodvalley.

Subdoel	Een robuuste versterking van de Edese natuur.
Prestaties	Verder integreren van onze activiteiten op het gebied van natuur, biodiversiteit, groen landschap en klimaatadaptatie in 1 opgave met 1 jaarplan.
	Basiskwaliteit natuur als ondergrens voor de kwaliteit van de (natuurlijke) leefomgeving hanteren voor het hele grondgebied van Ede.
	Verwerving fondsen en start uitvoering van de investeringsagenda Robuuste Natuurversterking.
	Natuur is onderdeel van gebiedsprogramma's, zoals in De Ginkel, Renkums Beekdal en Otterlo.

Subdoel	Een Klimaatrobuust Ede.
Prestaties	Aansluiten en borgen van klimaatadaptatie in lopende beleidsontwikkelingen.
	Aanjagen en faciliteren van klimaatadaptieve maatregelen bij fysieke maatregelen in de leefomgeving.
	Vanuit Steenbreek Ede versterken bewustwording en aanjagen tot klimaatrobuust handelen van inwoners, ondernemers en organisaties.
	Bodem en water worden steeds meer leidend bij onze (ruimtelijke) ontwikkelingen.

Subdoel	Transitie naar natuurinclusieve en circulaire landbouw met een duurzaam toekomstperspectief voor de agrariërs.
Prestaties	Het bevorderen van natuurinclusief en circulair ondernemen.
	Het stimuleren van verduurzaming van de voedselproductie en gezondere voedselomgeving middels het uitvoeringsprogramma landbouw en voedsel.
	Het actief deelnemen aan de regionale samenwerking op landbouw.
	Actief bijdragen aan gebiedsprogramma's zoals in Binnenveld en De Valk.

Subdoel	Permanente groei van initiatieven vanuit en met de maatschappij voor landschapsversterking en versterking van de biodiversiteit.
Prestaties	Extra impuls geven aan realisatie groen-blauwe raamwerk met ketenpartners/bewoners.
	Uitvoering geven aan project Levend Landschap, begeleiden vrijwilligersgroepen en organiseren cursusprogramma Levend Landschap voor bewoners.
	Organiseren bijeenkomsten voor bewoners en ambtenaren gericht op kennisdeling en inspiratie om het ontwikkelde Landschap op de kaart toe te passen.

Subdoel	Een veelzijdig, aantrekkelijk en kwalitatief hoogwaardig aanbod in dag- en verblijfsrecreatie dat aansluit bij de wensen van recreanten en toeristen en dat bijdraagt aan een toename van bestedingen en werkgelegenheid in de sector. Met een goede balans tussen natuurwaarden, leefbaarheid en toerisme.
Prestaties	Herijken visie recreatie en toerisme en maken nieuw uitvoeringsprogramma.
	Uitvoering aanpak Vitale vakantieparken lokaal en regionaal op drie sporen: economisch, ruimtelijk en veiligheid.
	Maken en uitvoeren plan bezoekersmanagement en ontvangstlocaties met cofinanciering vanuit de Regiodeal Veluwe.
	Beheer en doorontwikkeling van het Edese recreatieve aanbod, zowel fysiek als online (actueel en regionaal en lokaal vindbaar).

Ruimtelijke planvorming
Ede bestaat uit dynamisch stedelijk gebied en een groot buitengebied met landbouw, natuur, bedrijvigheid en karakteristieke dorpen en buurtschappen. De planvorming is gericht op de grote opgaven: verstedelijking, transitie landelijk gebied en energie. Binnen Ede-Stad zien we een toenemende vraag naar mogelijkheden om locaties te verdichten of te transformeren. Passend bij de versnellingsopgave jagen we woningbouw aan en begeleiden wij pro-actief de bijbehorende initiatieven. Tegelijkertijd zorgen wij voor (uitbreidings)locaties voor onze eigen en de regionale woon- en werkopgaven. We versterken de groene kwaliteiten van onze leefomgeving, juist als de druk daarop groter wordt. We hanteren hierbij een actueel ruimtelijk instrumentarium. De vastgestelde Omgevingsvisie werken we via gebiedsprocessen uit in gebiedsprogramma’s en thematische programma’s. In het onderdeel Wat heeft het gekost? wordt de voortgang op de gebiedsprogramma's verder toegelicht.

Opgave Landelijk Gebied
Landbouw
De landbouwsector werkt aan verduurzaming en het terugbrengen van stikstofemissies. Ede heeft invloed uitgeoefend bij Rijk en provincie bij het opstellen van nieuw beleid, inzet van instrumenten en het verkrijgen van budgetten. We zijn daarom in staat om ondernemers die gebruik willen maken van de in 2023 geopende regeling voor piekbelasters goed te begeleiden en kunnen onder meer een zaakbegeleider vanuit de gemeente inzetten. We werkten aan een pilot voor ondernemingsplannen die boeren die doorgaan perspectief kan bieden. Ook het interimbeleid dat in 2023 werd uitgewerkt en in 2024 wordt vastgesteld geeft agrarische ondernemers duidelijkheid voor de toekomst. We boden kennissessies aan, bijvoorbeeld over natuurinclusieve landbouw en startten een actie voor kruidenrijk grasland. Ook hebben wij bodemmetingen gedaan en onderzoek verricht naar kpi's (kritische prestatie indicatoren).

Natuur
De Edese natuur staat onder druk. We werken daarom aan versterking van de natuur, zowel binnen als buiten natuurgebieden. In het stroomgebied van de Valkse beek plaatsten we stuwtjes om water langer vast te houden. Dat is een begin. Ook hebben we samen met onze inwoners verbindingen hersteld door aanleg van poelen, heggen, hagen en houtwallen. In de landbouwenclave De Ginkel werken we met nieuwe pachtvoorwaarden aan versterking van de natuurkwaliteiten in het gebied.
Door de Basis Kwaliteit Natuur (BKN) krijgen wij inzicht in de natuurkwaliteit van ons grondgebied. We hebben in 2023 een start gemaakt met het op kaart zetten van de BKN. Deze eerste stap geeft ons de mogelijkheid om gerichter te sturen op borging en versterking. In 2023 hebben wij de BKN via ons netwerk ook op de agenda's van regio, provincie en Rijk gekregen. Daarmee wint dit instrument aan kracht.

Ruimtelijke Inrichting
Binnen het programma inclusieve ruimtelijke inrichting streven we naar een goede ruimtelijke ordening van verschillende functies. Vanuit de omgevingsvisie zijn we gestart met het uitwerken van de hoofdfuncties van het landelijk gebied tot een ontwikkelkader. Dit kader wordt belangrijke input voor het gebiedsprogramma Landelijk Gebied en voor de gebiedsprocessen. Met een integrale en participatieve werkwijze worden gebiedsprocessen gebiedsgericht opgepakt. Deze werkwijze is toegepast op De Ginkel, in het Renkums Beekdal, in het Binnenveld en Otterlo. In Barneveld-Ede zijn wij gestart met de pré-verkenning.
Daarnaast leveren we actief input op de plannen die de provincie maakt in het programma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland (VLGG) en werkten we samen met de andere regiogemeenten aan het Regionaal Programma Landelijk Gebied.
Met ons Promo-beleid stimuleren we stoppende en gestopte agrariërs om hun bestemming aan te passen. De eerste plannen werden in 2023 goedgekeurd door de gemeenteraad. Het eerste plan voor een ‘erfdelen’ concept werd in een pilot gedraaid en wordt begin 2024 aan de gemeenteraad voorgelegd.

Gezonde leefomgeving - luchtkwaliteit
In 2023 is regionaal samengewerkt bij de uitvoering van het Schone Lucht Akkoord. Als vervolg op ons Manifest Gezonde Leefomgeving Veehouderij is met de pluimveesector een pilotproject uitgevoerd voor het opstellen van een Fijnstof Emissie Plan. De pilot heeft naast een groot aantal aanbevelingen een werkwijze opgeleverd om emissies verder terug te dringen. Verder is een fijnmazig regionaal meetnetwerk voor luchtkwaliteit opgezet. Hiermee worden concentraties van verschillende stoffen gemeten in de omgeving van veehouderijen en worden ook emissies uit veehouderijstallen gemeten. Dit netwerk is onderdeel van de Regio Deal Foodvalley en draagt bij aan het behalen van de doelen voor verschillende emissies waaronder luchtkwaliteit. Voor inwoners zijn er workshops om schoner te stoken georganiseerd en is er regionaal een subsidieregeling met communicatiecampagne opgezet voor het definitief onbruikbaar maken of verwijderen van rookkanalen. Ook is eind 2023 gestart met het uitwerken van een wijkgerichte aanpak om overlast door houtstook tegen te gaan. Duurzame mobiliteit draagt bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit en gezondheid, zie hiervoor het hoofdstuk Economie en mobiliteit.
Onder de opgave Vitaliteit en gezondheid wordt het programma gezonde leefomgeving opgenomen. Hierin worden onder andere de (bestaande en nieuwe) maatregelen voor luchtkwaliteit uit het SLA opgenomen. Het programma zelf zat in 2023 nog in de opstartfase.

Recreatie en Toerisme
Er is een nieuw uitvoeringsprogramma recreatie en toerisme gemaakt voor de looptijd van 2024 tot en met 2027. Dit uitvoeringsprogramma is gebaseerd op de omgevingsvisie aangevuld met huidige trends en ontwikkelingen. We verwachten, mede door de verstedelijking, een flinke groei van de vraag en willen de komende vier jaar daarop anticiperen.
Het programma Vitale vakantieparken is onderdeel van dit uitvoeringsprogramma, waar de komende vier jaar intensief aan wordt gewerkt. Het afgelopen jaar (2023) is aan verschillende projecten gewerkt, zoals: verkenning mogelijkheden tot transformatie, vernieuwing van vijf bestemmingsplannen en aan groenplannen. We merken dat de complexiteit van de projecten toeneemt en meer inzet vragen dan de eerste jaren.
In samenwerking met de andere Veluwse gemeenten werken we in Ede aan bezoekersmanagement. Ontvangstlocatie De Ginkel gaat van planfase naar uitvoering. Voor Otterlo is een visie gemaakt en voor station Ede-Wageningen is een verkenning uitgevoerd om hiervan een Groene OV-poort voor de Veluwe te maken. Naast de ontvangstlocaties is er gewerkt aan het ontwerp van het nieuwe wandelroutenetwerk, belevingsgebieden en duurzame mobiliteit.
We werken doorlopend aan samenwerking met het recreatief en toeristische werkveld. Bijvoorbeeld door het organiseren van ondernemersbijeenkomsten, het stimuleren van en mee te denken over ontwikkelingen.