Productgroep Ruimtelijke planvorming

Bedragen x 1.000

Uitvoering maatschappelijke opgaven
Co-financiering vanuit Rijk en provincie grote opgaven (Act. 2023 € 1.400.000 N)   € 1.190.000 N
In de Begroting 2023 is rekening gehouden met co-financiering van Rijk en provincie voor de uitvoering van grote maatschappelijke ontwikkelopgaven voor woningbouw en het landelijk gebied. Evenals over 2022 is de verwachte co-financiering in 2023 niet volledig ontvangen. In de actualisatie was een totaal nadeel verwacht van € 1.400.000, dit komt in werkelijkheid uit op een tekort op de baten van € 1.190.000.
Voor de woningbouwopgave was in de begroting rekening gehouden met een bijdrage van € 300.000, hiervan is € 137.000 gerealiseerd. Ook de inzet van de gekoppelde reserve Cofinanciering van de gemeente blijft hierdoor voor hetzelfde bedrag achter bij de begroting. Dit leidt voor de woningbouw tot een nadeel van in totaal € 325.000.
Daarnaast werd ook voor het landelijk gebied externe bijdragen verwacht. Deze zijn over 2023 niet ontvangen vanwege vertraging in de besluitvorming op Rijksniveau en zorgt voor een nadeel van € 865.000.
In mei is bij het Rijk een voorstel gedaan ter compensatie van onze gebiedsgerichte aanpak (NPLG en VLGG) alsmede onze inzet in de piekbelasters aanpak. Daarnaast is een verzoek gedaan voor verschillende projecten bij de provincie die via Programma Natuur en Stikstof vergoed konden worden. Uiteindelijk is in december 2023 € 80.000 via het gemeentefonds (decembercirculaire) vergoed voor de gebiedsprocessen (zie programma 8 voor toelichting en voorstel tot overheveling naar 2024).

Uitvoeringsprogramma's Wonen en Landelijk gebied   € 510.000 V
Gelet op het grotendeels uitblijven van de hiervoor vermelde Cofinanciering zijn activiteiten - daar waar mogelijk - getemporiseerd of uitgesteld. Voor de woningbouwopgave gaat het onder andere om onderzoeken en inzet voor de transformatielocaties. Voor het landelijk gebied betreft het de inzet op het gebiedsproces Binnenveld, het Renkums Beekdal en de BasisKwaliteit Natuur. Hierbij opgemerkt dat een aantal onderbestedingen op andere opgave activiteiten van het Landelijk gebied (onder andere biodiversiteit en klimaatadaptatie) op andere plaatsen in de programmarekening wordt verantwoord.

Het tekort van 2023 laat de financiële afhankelijkheid en risico’s voor de gemeenten in de grote opgaven zien, aangezien de bijdragen vanuit hogere overheden gedeeltelijk nog zijn uitgebleven of bedragen nog onzeker zijn. Gelet op onder andere de Provinciale Statenverkiezingen, landelijke verkiezingen en de ontwikkeling dat Rijksbijdragen via complexe regelingen (SPUK) worden uitgekeerd, lijkt de onzekerheid over doorlooptijden van uitkeringen op korte termijn te blijven bestaan. Voor 2024 is het risico verminderd door benodigde uitgaven voor de uitvoering van onze opgaven meer te dekken vanuit de Algemene Middelen van de gemeente.

Uitvoering omgevingsvisie Ede
Facilitaire plannen woningbouw (Act. 2023 € 566.000 N)   € 524.000 N
Ook in 2023 hebben we werkzaamheden uitgevoerd voor ruimtelijke plannen van particuliere initiatiefnemers (circa 30 projecten). Voor 2023 is bij de actualisatie reeds aangegeven dat we in deze projecten tegen financiële tekorten aanlopen. Voor 2023 komt dit met name voor bij de projecten ENKA, Hulakker, Veldbies Ederveen en bedrijventerrein De Stroet. Hoewel het gerealiseerde tekort binnen de prognose is gebleven, constateren we dat deze projecten de laatste jaren niet altijd volledig dekkend meer kunnen worden uitgevoerd en risico's op kostenverhaal blijven bestaan. Inzet op bewonersparticipatie, het voeren van omgevingsdialogen en kosten van juridische procedures na vaststelling van het ruimtelijk besluit door de gemeenteraad nemen ook toe en zijn bovendien op basis van regelgeving niet verhaalbaar op initiatiefnemers. Daarmee ontstaat voor de gemeente ook een financiële afweging. Voor 2024 is bij de programmabegroting incidenteel budget vrijgemaakt om voorziene tekorten op te vangen. Voor de langere termijn blijven we ons inspannen om onze bedrijfsvoering te verbeteren en gemaakte uren waar mogelijk - in redelijkheid - terug te halen. Daarbij zal via de ontwikkel- en investeringsstrategie bekeken worden in hoeverre het noodzakelijk is om aanvullend structurele middelen voor facilitaire plannen op te nemen in de begroting.

Gebiedsprogramma's   € 370.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 370.000 N
Bij de Programmabegroting 2023-2026 zijn voor 2023 middelen beschikbaar gesteld ten behoeve van gebiedsgerichte programma's als onderdeel van de uitvoering Omgevingsvisie. Deze middelen zijn voor Ederveen/De Klomp (€ 275.000) en Harskamp (€ 95.000) in 2023 (deels) niet besteed. Reden daarvoor is dat we geconfronteerd worden met (overstijgende) belemmeringen met betrekking tot onder andere netcongestie, stikstof, mobiliteit, water en natuurwaarden. Voor Ederveen/De Klomp geldt daarnaast dat er in 2023 nog onvoldoende duidelijkheid was of het zoekgebied voor grootschalige woningbouw al meegenomen moet worden in het gebiedsprogramma. Dit betekent dat we in eerste instantie aandacht hebben besteed aan de 'dragende systemen' en momenteel inventariseren in welke gebieden inzet het hardst nodig is. De uitkomsten leiden tot een programmering in de Ontwikkel- en Investeringsstrategie die medio zomer 2024 wordt voorgelegd. De niet bestede middelen zijn daarom in 2024 wel nodig om uitvoering te kunnen geven aan gebiedsprogramma's. Wij stellen u voor om € 370.000 over te hevelen naar 2024 door deze toe te voegen aan de reserve Overlopende verplichtingen.

Gebiedsproces Otterlo   € 125.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 125.000 N
Voor het gebiedsproces Otterlo is bij de Programmabegroting 2023-2026 budget aangevraagd voor de jaren 2023 en 2024. Het gebiedsproces is een participatief traject waarbij er met de mensen in Otterlo gekeken is waar de knelpunten en kansen liggen. Het gebiedsprogramma bestaat uit een visie op Otterlo met bijbehorende maatregelen die bijdragen aan het realiseren van deze visie. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de uitvoeringsagenda (planning, kostenramingen en dekkingsbronnen) en het mogelijk maken van quick wins.

Voor 2023 is budget aangevraagd voor zowel ambtelijke begeleiding, onderzoekskosten, communicatiemiddelen en quick wins. Er is € 250.000 toegekend voor 2023 waarvan nog € 125.000 resteert. Het proces met de inwoners heeft meer dan tijd nodig gehad dan vooraf is ingeschat. De visietekst is gereviseerd, omdat deze nog niet volledig gedragen was. Er is daardoor een extra omgevingsdialoog geweest. Zodoende konden onderzoeken en quickwins niet eerder opgestart worden. Er is daardoor minder ambtelijke uren inzet geweest, onderzoekskosten voor onder andere de N310 (belangrijk knelpunt in Otterlo) schuiven op naar 2024 en er zijn nog geen quickwins uitgevoerd. Dat neemt niet weg dat deze activiteiten nog steeds nodig zijn om het volledige proces goed te doorlopen. Wij stellen u voor € 125.000 over te hevelen naar 2024 door deze toe te voegen aan de reserve Overlopende verplichtingen.

Ruimtelijke Ontwikkeling Algemeen   € 113.000 N
In 2023 is belangrijke randvoorwaardelijke inzet gepleegd voor de uitvoering van de Omgevingsvisie en het implementeren van de Omgevingswet. Zo is intensief gewerkt aan de Onderzoeksagenda en de prioritering van projecten. Daarnaast is bovenlokale samenwerking geïntensiveerd, omdat de opgaven meestal niet ophouden bij de gemeentegrens. Voor de Omgevingswet zijn via de decembercirculaire middelen verkregen (zie toelichting programma 8). Voor 2024 zijn reeds middelen toegekend voor de uitvoering van de omgevingsvisie.

Overige afwijkingen
Projectinzet Food Experience   € 110.000 V
Voorstel tot resultaatbestemming   € 110.000 N
In de paragraaf Grote Projecten wordt het WFC toegelicht (gebiedsontwikkeling en Food Experience). Voor de Food Experience ontstaat in eerste instantie een voordeel in de gemeentebegroting over 2023 van € 4,1 miljoen. Dit is de hoogte van het nog niet uitgekeerde subsidiebedrag. In de begroting 2023 zijn de subsidiebedragen verwerkt zoals deze in de beschikking aan Stichting Food Experience t/m 2023 zijn opgenomen. Aangezien sinds 2022 niet meer aan de genoemde subsidievoorwaarden kon worden voldaan, is de uitbetaling van de subsidie opgeschort.
De door de gemeente uit te keren middelen zijn volledig gereserveerd. Doordat er geen subsidie is uitgekeerd, is er ook geen onttrekking uit de reserve nodig. Per saldo is het effect over 2023 hierdoor neutraal en blijven gereserveerde middelen in de reserve bewaard. In 2024 wordt nieuwe besluitvorming gevraagd over de gereserveerde subsidiemiddelen en via een begrotingswijziging 2024 verwerkt.
Daarnaast is er een onderbesteding op de jaarlijkse gemeentelijke projectlasten (€ 110.000 V). Vanwege uitloop in de besluitvorming is ook de gemeentelijke inzet over 2023 lager geweest dan voorzien. We stellen voor de niet bestede middelen over te hevelen naar 2024. Dit is nodig omdat voor 2024 geen budget beschikbaar is en afhandeling van het project Food Experience en invulling van het Food Innovation District om gemeentelijke inzet en externe expertise vragen. Wij stellen u voor € 110.000 over te hevelen naar 2024 door deze toe te voegen aan de reserve Overlopende verplichtingen.

Behandeling bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen (Act. 2023 € 350.000 N)   € 716.000 N
De behandeling van bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen wordt al enige jaren niet kostendekkend uitgevoerd. Bij de actualisatie was een verwacht tekort aangekondigd van € 350.000. In tegenstelling tot eerdere jaren blijven nu ook de leges op omgevingsvergunningen achter bij de begroting, waardoor het tekort hoger is dan verwacht. Het hiervoor opgenomen risico in het gemeentelijke weerstandsvermogen (€ 0,3 miljoen), doet zich daarmee daadwerkelijk voor. Dit heeft met verschillende factoren te maken. Enerzijds is het aantal aanvragen dat wordt ingediend door inwoners onvoorspelbaar. Anderzijds is er voor de hoogte van de leges ook geen directe koppeling met de hiervoor te plegen gemeentelijke kosten. Het systeem van de leges is namelijk gebaseerd op de bouwkosten en niet op ureninzet. Bovendien stijgt de benodigde inzet per aanvraag door toenemende complexiteit en daarnaast actieve participatie. Ook de kosten voor de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) zijn afhankelijk van het aantal en met name ook de complexiteit van de aanvragen dat wordt ingediend. In 2023 zijn meer kosten gemaakt (€ 112.000 N) dan begroot.
Inmiddels wordt gewerkt aan een actualisatie van de welstandsnota en het evalueren van het totale proces rondom de toetsing van aanvragen. Daarnaast monitoren we de effecten van de invoering van de Omgevingswet en het gewijzigde instrumentarium op de baten en lasten voor de aanvragen. In het eerste half jaar van 2024 worden voorstellen voorbereid voor de begroting en de legesverordening.

Otterlo onderlangs   € 120.000 V
Voorstel tot resultaatsbestemming   € 120.000 N
Het project Onderlangs betreft de herinrichting van de voormalige sportvelden van SV Otterlo naar een nieuw natuurgebied. Voor de uitvoering was een vergunning (wet Natuurbescherming) én de vaststelling van het bestemmingsplan nodig. Deze is halverwege 2023 onherroepelijk geworden. Eind 2023 is begonnen met de sloop van de oude sportkantine, het basketbalveld en de sportvelden. In 2024 is er inzet nodig voor de realisatie van het inrichtingsplan, communicatie met de omgeving en de belangenvereniging Natuurlijk Otterlo. Wij stellen u voor € 120.000 over te hevelen naar 2024 door deze toe te voegen aan de reserve Overlopende verplichtingen.